مصاحبه‌ی اختصاصی با مهندس محمد مونسان - فروردین 1390

•    لطف کنید خود را برای کاربران سایت معرفی کنید؟

بنام خدا - اینجانب محمد مونسان متولد 1358 از شهر سرخه استان سمنان هستم. فارغ التحصیل کارشناسی رشته مهندسی کشتی سازی از دانشگاه امیرکبیر (ورودی 77) و  کارشناسی ارشد مکانیک دریا از دانشگاه شریف (ورودی 81) بوده و هم اکنون نیز عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی مالک اشتر هستم.

•    قسمتی از سوابق اجرایی خود را ذکر کنید؟

از سال 84 عضو هیات علمی دانشگاه مالک اشتر هستم.

•    چه شد که به علوم دریایی روی آوردید؟
مردم کویر همیشه در آرزوی آب هستند و من هم از کودکی به دریا و کشتی و بخصوص زیردریایی علاقه فراوانی داشتم. در کنکور ورودی دانشگاه اولین انتخاب‌های خود را رشته مهندسی کشتی سازی زدم و علی‌رغم این‌که در رشته‌های زیادی قبول شده بودم وارد این رشته شدم. از این انتخاب خود بسیار خشنودم و آن را یکی از بهترین انتخاب‌های زندگی خود می‌دانم.

•    هنگامیکه در دانشگاه به تحصیل مشغول بودید،آیا به این فکر می‌کردید که روزی از مؤلفان و مترجمان کتب تخصصی دریایی شوید؟
وقتی وارد این رشته شدم تصور می کردم با توجه به قدمت طولانی صنعت کشتی سازی در دنیا، کتاب‌های انگلیسی و فارسی زیادی در دسترس باشد ولی در کمال تعجب دیدم که کتاب‌های لاتین تا حدودی در دسترس هست ولی کتاب‌های فارسی بسیار محدود و انگشت شمار است. در سال 77 که شروع به تحصیل کردم فقط برخی از کتاب‌های آقای دکتر سیف و ناخدا سلیم زاده و ناخدا اسحاق علی میر در دسترس بود که از ایشان بسیار تشکر می‌کنم چراکه اگر همین منابع هم نبود دانشجویان کارشناسی منابع فارسی نداشتند. واقعا دانشجوی کارشناسی فرصت و توانایی مطالعه کتب لاتین را ندارند یا خیلی کم دارند لذا سیستم آموزشی کشور موظف است منابع لازم را فراهم کند که متاسفانه این‌گونه نبود. لذا از همان ابتدا عرصه را مناسب دیدم و از سال دوم دوره کارشناسی شروع به ترجمه کتب لاتین دریایی کردم و هدفم از همان ابتدا انتشار کتاب‌های مفید بود.

•    آیا راهی که رفته‌اید را به فرزند خود پیشنهاد می‌کنید؟
البته من فرزندی ندارم ولی بطور حتم اگر کسی علاقه مند باشد، ورود به این رشته را صد در صد توصیه می‌کنم. رشته مهندسی دریایی یک رشته بسیار جذاب با زمینه‌های فعالیت بسیار گسترده است.

•    اگر اشتباه نکنم آخرین مدرک تحصیلی شما کارشناسی ارشد است. آیا برنامه‌ای برای کسب مدارک بالاتر دارید؟
تحصیل در مقطع دکتری با توجه به طولانی بودن دوره تحصیل بسیار وابسته به تمکن مالی افراد یا دریافت بورس کامل تحصیلی است. با توجه به اقدامات انجام شده از طرف دانشگاه صنعتی مالک اشتر، امیدوارم در آینده نزدیک امکان تحصیل در یکی از دانشگاه‌های خارجی را بدست آورم.

•    خاطره‌ای از دوران دانشجویی خود ذکر کنید.
در ایام ماه مبارک رمضان در خوابگاه بودیم و دانشجویان نیم ساعت مانده به اذان صبح برای سحری بیدار شده بودند. خوابگاه سه طبقه بود و شش دستشویی داشت. پس از صرف سحری و 5 دقیقه مانده به اذان که همه هجوم برده بودند متوجه شدند درب هر شش دستشویی قفل شده است!! و هرچه گشتند کلیدها را پیدا نکردند و آن‌روز با وضعیت نابسامانی گذشت که گفتن ندارد... و هیچگاه مشخص نشد چه کسی آن کار را کرده. البته هنوز هم خیلی دلم می خواهد بدانم چه کسی آن کار کرد! در هر حال نتیجه آن هرچه بود یک خاطره جالب برایمان شد.

•    در دوران دانشجویی ، رابطه‌ی اساتیدتان با شما چگونه بود؟
کلا رابطه ما با اساتیدمان بخصوص اساتید دریایی بسیار گرم و صمیمی بود. من در مقطع کارشناسی مسئول فرهنگی دانشکده دریایی بودم و لذا رابطه بسیار خوبی با اساتید و مسئولین دانشکده داشتم. در اینجا از اساتید معظم خود آقای شهید ناخدا فاضل و آقایان دکتر ایرانمنش، رهبر، فدوی، خدمتی، زراعتگر، قاسمی، موسوی زادگان، معتمدی و آقایان مهندس بابایی و قدرت نما ،حاج آقا مرادزاده نهایت تشکر و امتنان خویش را ابراز می‌دارم.

رشته‌ی مهندسی دریا بسیار گسترده و دارای زمینه‌های علمی متنوعی است. اگر دانشجو از همان ابتدا در یک زمینه‌ی خاص فعالیت نکند در پایان تحصیل، اقیانوسی به عمق یک سانتیمتر !! خواهد بود.

•    از آن‌جا که اغلب مخاطبان سایت ایران مارین از دانشجویان هستند، چه پیشنهادی برای رشد علمی آن‌ها در حین تحصیل دارید؟

موارد زیر را بطور موکد توصیه می‌کنم:
1-    عدم اکتفا به جزوات درسی و تهیه کتب مرجع دریایی- آشنایی با محتوای کلی کتاب‌ها و مراجع لاتین و فارسی بسیار واجب است تا بتوان در فعالیت‌های طراحی به آنها مراجعه و استفاده کرد. جزوات درسی بدلیل احتمال اشتباهات دانشجو یا استاد قابل اکتفا نیست. توصیه می‌کنم هر دانشجو تا قبل از فارغ‌التحصیل شدن حداقل 20 جلد کتاب پرینت و صحافی شده شخصی برای خود داشته باشد و با خود ببرد. امروزه فایل الکترونیکی بیش از 100 جلد کتاب مهندسی دریایی موجود است ولی مطالعه کتب بصورت فایل و از پشت صفحه کامپیوتر دشوار یا غیرممکن است ضمن این‌که امکان یادداشت نویسی را از بین می‌برد.
2-    کار با استانداردهای تخصصی دریایی از همان ابتدای تحصیل- رشته مهندسی دریایی بسیار وابسته به استانداردهای دریایی (ملی و بین المللی) است لذا دانشجویان باید بتوانند از ترم 4 و 5 در هر درس بطور جداگانه از استانداردهای دریایی مربوطه استفاده کنند. در دانشگاه مالک اشتر برای اولین بار درس طراحی با استانداردهای دریایی ارائه شده که امیدوارم روزی در تمام دانشکده‌های دریایی ایران تدریس شود.
3-    کار با نرم افزارهای تخصصی رشته مهندسی دریایی- کار با این نرم افزارها از ضروریات کارآمدی یک مهندس دریایی خبره است. نرم افزارهای autoship,TRIBON,Maxsurf در کشور موجود است.
4-    فعالیت تخصصی در یک زمینه خاص از رشته مهندسی دریایی- این رشته بسیار گسترده و دارای زمینه‌های علمی متنوعی است. اگر دانشجو از همان ابتدا در یک زمینه خاص فعالیت نکند در پایان تحصیل« اقیانوسی به عمق یک سانتیمتر» !! خواهد بود. یعنی کارایی لازم را نخواهد داشت. زمینه‌های موجود را می‌توان به صورت‌های زیر دسته بندی کرد:

1- وابسته به نوع کار: انواع شناورهای تندرو و کندرو - فراساحل و سکوهای دریایی - اسکله و ابنیه ساحلی

2- وابسته به زمینه علمی: هیدرومکانیک - سازه - تجهیزات و موتور و ماشین‌آلات دریایی

3- مهارت‌های طراحی و نرم افزاری - مهارت‌های سخت افزاری و ساخت و فعالیت‌های کارگاهی  - امروزه عدم تخصص در یک زمینه مشخص و خاص از معضلات فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته مهندسی دریایی است.

•    یکی از معیارهای اصلی انتخاب رشته توسط برخی دانشجویان ، وجود بازار کار مناسب پس از فارغ‌التحصیلی است.در رابطه با رشته‌های دریایی چه نظری در این زمینه دارید؟
البته مشخص است که محل های شغلی این رشته به گستردگی رشته‌های دیگر نیست و محدود به مناطق خاصی است. البته هر رشته‌ای مزایا و معایب خاص خود را دارد. ولی مسئله مهم شانس اشتغال در این رشته است که هم اکنون بسیار مناسب است. یعنی امروز کمتر مهندس دریایی علاقه‌مندی دیده می‌شود که بی‌کار باشد مگر این‌که شرایط خاصی را طلب کرده باشد. خوشبختانه از سال 81 توجه خاصی به صنایع دریایی کشور شده و بازار کار خوبی را فراهم آورده است که البته رو به رشد است. فکر می‌کنم بازار کار رشته مهندسی دریایی تا 10 سال آینده هم اشباع نشود.

دیگر قصد ندارم کتاب جدیدی چاپ کنم و طی سالیان آینده اگر مطالب علمی کامل‌تری بدست آورم آنها را در داخل کتاب جامع مهندسی دریایی منعکس می‌کنم.

• و اما کمی به مسائل فنی‌تر بپردازیم . در آغاز کار تألیف/ترجمه کتاب‌های دریایی، چه مشکلاتی پیش روی شما بود؟ آیا ارگان‌ها و نهادهای ذیربط با شما همکاری می‌کردند؟
کلا در رشته مهندسی دریایی محدودیت منابع علمی فارسی بسیار شدید است. برای مطالعه کتب لاتین هم باید دیکشنری‌های تخصصی و کاملی در اختیار باشد که البته امروز در اختیار است ولی در سال 78 که من شروع به ترجمه کردم وجود نداشت. از سال 78 تا سال 83 برخی کتاب‌های مهم را مطالعه و ترجمه می‌کردم . پس از چند ترم تدریس در دانشکده مهندسی دریایی دانشگاه صنعتی مالک اشتر، احساس کردم می‌توانم دست به تالیف بزنم و این کار را با تالیف کتاب تحلیل پایداری شناورها شروع کردم و با کتاب جامع مهندسی دریایی ختم کردم. تا اینجا توانسته‌ام به یاری خداوند 6 جلد کتاب چاپ کنم و کتاب جامع آخرین کتاب من است. یعنی دیگر قصد ندارم کتاب جدیدی چاپ کنم و طی سالیان آینده اگر مطالب علمی کامل‌تری بدست آورم آنها را در داخل کتاب جامع مهندسی دریایی منعکس می‌کنم و در سنوات آتی آن را تجدید چاپ خواهم کرد. سعی می‌کنم هر سه سال یکبار این کتاب را تجدید چاپ کنم و مطالب جدیدی را به آن اضافه کنم. امیدوارم کتاب جامع مهندسی معماری دریایی یک یادگاری ماندگار از من برای جامعه دریایی کشورم باشد.
در مورد حمایت سازمان ها و نهادهای دریایی وظیفه خود می‌دانم از حمایت‌های دانشگاه مالک اشتر و سازمان صنایع دریایی نهایت تشکر خویش را ابراز دارم که اگر حمایت ایشان نبود همین اندک خدمت من به جامعه دریایی هم میسر نمی شد.

•    تعدد سازمان‌های تصمیم گیرنده در امور دریایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فکر می کنم حدود 10 وزارتخانه در حوزه دریا تصمیم گیر باشند و در انجمن مهندسی دریایی ایران هم در سالیان گذشته فعالیتهای گسترده‌ای انجام شده است. یک پیاله کردن این تصمیمات شاید نشدنی باشد چراکه با حدود 3000 کیلومتر مرز آبی مواجه هستیم ولی امیدوارم در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های متعدد مرتبط با حوزه دریایی، این اتفاق نظر وجود داشته باشد که « دریا محور توسعه هر کشوری است». پس از تنگ نظری‌ها و بخشی نگری‌های بی‌مورد پرهیز کنیم.
وظیفه خود می دانم از تلاش‌های خالصانه و مجدانه جناب آقای دکتر محمدسعید سیف در این زمینه تشکر کنم. فعالیت‌های انجمن مهندسی دریایی در سال‌های اخیر بسیار مرهون زحمات ایشان و پیشرفت‌های صنعت کشتی‌سازی مدیون این استاد بزرگ و مومن است.

•    هم‌اکنون چندین سایت و همچنین نشریه درحال فعالیت در زمینه‌ی علوم دریایی هستند. بازخورد این فعالیت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه سایت‌ها و نشریات متعددی در کشور راه اندازی شده که نشان از مطرح شدن رشته دریایی در کشور  است و البته بخش مهمی از آن نیز مدیون فعالیت‌های دانشجویان این رشته است. نقش آنها را بسیار سازنده و خوب ارزیابی می کنم و امیدوارم این راه را ادامه و گسترش دهند. از سایت خوب شما هم تشکر می کنم. از جامعه دریایی نیز دعوت میکنم از سایت www.kashti.ir نیز دیدن کنند.

•    جایگاه صنعت دریایی کشور را در برنامه‌ی پنجم توسعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فکر می‌کنم با جایگاه واقعی مورد انتظار فاصله زیادی داریم . معمولا در کشور ما برنامه ریزی‌ها خوب انجام می‌شود ولی در اجرا به مشکل می‌خورد. تازه در زمان اجرایی شدن یک قانون است که تفسیر به رای‌ها و فرافکنی‌ها و منفعت طلبی‌ها شروع می‌شود. انشاء الله در برنامه پنجم این مشکلات اگر حذف نشد لااقل کمتر شود.

•    مهم‌ترین آرزوهای دریایی شما چیست؟
دو آرزوی کلی را می‌توانم بگویم:
1- امیدوارم روزی شاهد احداث کانال ارتباطی خلیج فارس و دریای خزر باشم. این طرح می‌تواند باعث تحول عظیم صنعتی، اقتصادی و کشاورزی در کشور شده و ایران را از یک کشور کم آب و خشک نجات دهد. صنعت دریایی کشور نیز متحول خواهند شد. این طرح علی‌رغم وجود اختلاف سطح دریا، شدنی و امکان پذیر است همانند کانال ولگا در روسیه، فقط یک باور و اراده ایرانی کم دارد که انشاء الله مححق شود.
2- امیدوارم روزی سیلابس دروس رشته مهندسی دریایی دچار بازبینی و تغییرات اساسی شود تا فارغ التحصیلان کارآمدتری را تحویل کشور دهیم.